Fred French Building, fot.A. Olszewski

Wielki rozdział w sztuce XX w., który zwiemy ART DECO ma swój początek na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 r. Prezentowany wówczas bogaty przekrój różnorodnych form w architekturze, wnętrzu, malarstwie i rzeźbie oraz przedmiotach codziennego użytku, określanych ogólnie jako sztuka dekoracyjna, rozprzestrzenił się w sztuce europejskiej (w tym polskiej) i amerykańskiej jako styl dziś zwany ART DECO. Istotą tego stylu zawierającego w sobie formy postsecesyjne, klasycyzujące i ludowe, jest ich geometryzacja, którą przyniosły rewolucyjne kierunki początku ubiegłego stulecia: kubizm i ekspresjonizm. „Czysty” styl ART DECO to kompozycyjne układy z kryształów, rombów, trójkątów, zigzaków, oktogonów, które przemieszane z późnosecesyjnym linearyzmem występują w dekoracji budynków, czy przedmiotów codziennego użytku.
ART DECO w Ameryce jest zjawiskiem wyjątkowym. Fakt, że Stany Zjednoczone nie wzięły udziału w Wystawie Paryskiej 1925 r. nie zmienia postaci rzeczy, że Wystawa ta była celem pielgrzymek amerykańskich twórców, że jej eksponaty były prezentowane na licznych wystawach, zaś czołowy francuski przedstawiciel sztuki w metalu Edgar Brandt otworzył własne studio w Nowym Jorku. Wprowadzony przez niego motyw fontanny występuje w dekoracji budynków na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Wielu wybitnych artystów było przybyszami z Europy. Podobnie jak i w Europie styl ART DECO ma w Ameryce różne nazwy: French Style, American Perpendicular Skyscraper Style, Zig - Zag Moderne, Modernistic, Streamline Art Deco, PWA Classical Oriented Deco, Pueblo Deco, Tropical Deco. Już sama różnorodność nazewnictwa wskazuje na wiele czynników kształtujących oblicze tego stylu w Ameryce. Jak mówiliśmy, zawiera on w sobie nie tylko europejski ekspresjonizm, czy kubizm, lecz także rodzime motywy sztuki Majów, czy Azteków. Piękne, opływowe formy wyrobów przemysłowych lat trzydziestych zwane Streamline to dla wielu badaczy kolejna faza ART DECO. Oceny te i klasyfikacje są przedmiotem stałych dyskusji.
Architektura ART DECO w Ameryce nie budziła początkowo specjalnego zainteresowania. Największe amerykańskie osiągnięcie w skali światowej - drapacze nieba podziwiano raczej pod kątem konstrukcji i rekordów wysokości niż zdobniczego detalu. Dopiero od lat 70-tych ubiegłego stulecia zaczęły pojawiać się podstawowe opracowania wybitnych autorów zajmujących się amerykańską i europejską ART DECO. Wykazały one, że ten wywodzący się z Europy styl rozwinął się w całym swoim bogactwie właśnie w Ameryce. Pokazano dzieła Ralpha Walkera, Williama Van Alena, Raymonda Hooda, Adah Robinson, Henry Hohausera, Alberta Anisa, Antona Skislewicza, Donalda Deskey’a, Rene Chambellana, Leo Friedlandera, Lee Lawry i innych. Należy podkreślić, że propagowanie wartości tego stylu jak i obrona przed zagrożeniami rozbiórki obiektów o wysokiej randze artystycznej jest zasługą entuzjastów-społeczników, tworzących liczne towarzystwa Art Deco na terenie całego kraju. Na szczególne uznanie zasługuje imponująca działalność Art Deco Society of New York i The Miami Beach Preservation League.
Przedstawione na wystawie zdjęcia z miejscowości, do których mogłem dotrzeć, zostały wykonane z przeznaczeniem do książki o amerykańskiej ART DECO w kontekście europejskim – książki, nad którą pracuję od kilku lat. Były one kadrowane pod kątem zdobniczych detali, które przecież decydują o stylu.
Badania nad amerykańską ART DECO mogłem prowadzić dzięki stypendium Fundacji Kościuszkowskiej i pomocy przyjaciół z Art Deco Society of New York. Obecnie, dzięki staraniom Dyrektor Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce Pani Iwony Stefaniak, mogę je po raz pierwszy pokazać na tutejszej wystawie.

Andrzej K. Olszewski

Chrysler Building, fot.A. Olszewski

A huge chapter in the XXth century art, called ART DECO, had its beginning at the International Exhibition of Decorative Art in Paris in 1925. A rich panorama of miscellaneous forms in architecture, interior design, painting, sculpture and objects of everyday use, generally defined as decorative art, spread in European art (including Polish art) and also in American art as the style that we call today ART DECO. The essence of this style, consisting of Post-Secession, classical and folk forms, is their geometrization, brought by revolutionary directions from the beginning of the previous century: Cubism and Expressionism. The "clean" ART DECO style is based on compositions of crystals, diamonds, triangles, zigzags, octagonals, which, mixed with linearism of Post-Secession, exist in buildings' decorations or everyday use objects.
ART DECO in America is an exceptional phenomenon. Although the United States did not participate in the Paris Exhibition in 1925, numerous American artists made their pilgrimages to that place. Moreover, its exhibits were presented at numerous exhibitions and the leading French representative of Ironwork Art, Edgar Brandt, opened his own studio in New York. A new theme of a fountain, introduced by him, exists in buildings' decorations in the whole area of the United States. Many outstanding artists were newcomers from Europe. Similarly as in Europe, ART DECO style has different names in America: French Style, American Perpendicular Skyscraper Style, Zig-zag Moderne, Modernistic, Streamline Art Deco, PWA Classical Oriented Deco, Pueblo Deco, Tropical Deco. The diversity of names alone suggests that there were many factors responsible for shaping this style in America. As it was said before, it doesn't include only European Expressionism or Cubism, but also more familiar themes from the Mayan or Aztec art. Beautiful streamlined forms of industrial products of the 1930s, called Streamline, are for many researchers another phase in ART DECO. These estimations and classifications are the subject of constant discussions.
ART DECO architecture in America was not especially popular at the beginning. The biggest American achievement on the world scale, the skyscrapers, were admired for their construction and height records, rather than for their decorative details. It was not until the 1970s that basic elaborations of some outstanding authors dealing with American and European ART DECO began to appear. They proved that the style originated in Europe and then expanded in its full greatness in America.
Works by Ralph Walker, William Van Alen, Raymond Hood, Adah Robinson, Henry Hohauser, Albert Anis, Anton Skislewicz, Donald Deskey, Rene Chambellan, Leo Friedlander, Lee Lawry and others were publicly shown. Propagating the value of this style, together with protecting the objects of high artistic value from demolition, are the contibution of some enthusiasts and social workers who create numerous ART DECO societies throughout the whole country. The activities of Art Deco Society of New York and The Miami Beach Preservation League especially deserve recognition.
Photographs presented at the exhibition show the places where I managed to get. The photographs were meant for a book about American ART DECO in the European context. I have been working on that book for many years. The photographs concentrate on the decorative details, which are decisive in style.
The research on American ART DECO was possible thanks to the research grant from Kosciuszko Foundation and help from Art Deco Society of New York.
Currently, thanks to the efforts made by the director of K. Pulaski Museum in Warka - Ms Iwona Stefaniak, it is possible for me to present these photographs publicly for the first time.

Andrzej K. Olszewski

Andrzej K. Olszewski urodził się w 1931 r. w Warszawie jako syn Czesława Olszewskiego – fotografika i Wandy Siudeckiej – urzędniczki w banku.
Studia z historii sztuki ukończył na Uniwersytecie Warszawskim w 1955 r. W 1990 r. otrzymał tytuł profesora. Pracę zawodową rozpoczął w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Następnie pracował w Ośrodku Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki. W latach 1972-2003 był profesorem w Akademii Teologii Katolickiej (od 1.X.1999 r. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), pracował jako kierownik Katedry Historii Sztuki Współczesnej, potem prodziekan Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych, a następnie kierownik Sekcji Historii Sztuki. Od 1990 r. do chwili obecnej jest wykładowcą historii sztuki polskiej na Letnim Uniwersytecie Kultury Polskiej w Rzymie. W latach 1992 – 1999 był wykładowcą i kierownikiem Katedry Sztuki Współczesnej na KUL. 1 marca 1994 r. otrzymał tytuł Profesora Zwyczajnego Akademii Teologii Katolickiej. W 1998 r. jako visiting professor wykładał sztukę polską w Minneapolis na Uniwersytecie Stanu Minnesota. W latach 1999-2002 wykładał historię sztuki nowoczesnej na Uniwersytecie Łódzkim. Od wielu lat wykłada także w Społecznym Centrum Edukacji Kulturalnej, Uniwersytet Trzeciego Wieku. Cały czas pracuje jako wykładowca historii sztuki na studiach zaocznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Ponad pięćdziesięcioletnia praca naukowa prof. Andrzeja K. Olszewskiego to badania nad powszechną i polską sztuką XIX i XX wieku. To suma 168 tytułów, w tym 7 książek, 40 rozpraw i studiów. Badania Profesora koncentrują się wokół architektury, sztuki dekoracyjnej, malarstwa, rzeźby, teorii sztuki. Jako jeden z pierwszych rozpoczął badania nad polską architekturą XX w. Ostatnie lata poświęcił zagadnieniom europejskiej i amerykańskiej art deco.
Otrzymał dwukrotnie nagrody Stowarzyszenia Historyków Sztuki, dwukrotnie Polskiej Akademii Nauk, Dyplom Honorowy Tow. Przyjaciół Warszawy. Jest promotorem 228 prac magisterskich i 9 doktorskich, recenzentem licznych doktoratów, habilitacji i nominacji profesorskich.
Poza uczelniami, od ponad czterdziestu lat prowadzi wykłady publiczne w różnych instytucjach, m.in. w Zachęcie, a także w wielu muzeach.

Jest wieloletnim członkiem władz Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Przewodniczącym sekcji polskiej międzynarodowej organizacji zajmującej się ochroną i badaniem architektury modernistycznej DOCOMOMO. Jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA, członkiem Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami, członkiem dożywotnim (life time member) Art Deco Society of New York (ADSNY). Przez szereg lat był członkiem różnych komisji konserwatorskich, członkiem jury Nagrody im. św. Brata Alberta.
W 2005 r. wydał wspólnie z Anną M. Drexlerową książkę „Polska i Polacy na Powszechnych Wystawach Światowych 1851-2000”. Obecnie pracuje nad książką o amerykańskim art deco.

Iwona Stefaniak

Andrzej K. Olszewski was born in 1931 in Warsaw as Czesław Olszewski and Wanda Siudecka's son. His father was a photographer and his mother was a bank clerk.
He studied the History of Art at the University of Warsaw and graduated from the university in 1955. In 1990 he received the professor's degree. He started his work at the Institute of Art at the Polish Academy of Science (PAN) in Warsaw. Then he worked at the Centre of National Heritage Documentation of the Ministry of Culture and Science. From 1972 to 2003 he was a professor of the Academy of Catholic Theology (since 1999 Cardinal Stefan Wyszynski University), worked as a head of the History of Modern Art department and then as the head of History of Art Section. Since 1990 until present, he has been a lecturer of the History of Polish Art at the Summer University of Polish Culture in Rome. From 1992 to 1999 he was a lecturer and head of Modern Art department at the Catholic University in Lublin. On 1 March 1994 he received the professor's degree at the Catholic Theology Academy. In 1998 as a visiting professor he lectured the History of Modern Art at the University of Lodz. For many years he has also lectured at the Social Centre of Cultural Education, the University of the Third Age. He constantly works as a lecturer of Modern Art at the extramural studies of Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw.

Professor K. Olszewski's scientific work, which has taken more than fifty years so far, is a sesearch into the Universal and Polish Art of the XIX and XX century. It is the sum of 168 titles, including 7 books, 40 dissertations and studies. The Professor's research focuses on architecture, decorative art, painting, sculpture, the theory of Art. As one of the firsts, he began the studies of the Polish architecture of the XX century. The recent years he has devoted to the European and American Art Deco.
He has been awarded twice by the Association of Art Historians, and received two awards from the Polish Academy of Science, together with a Diploma of Honour from Friends of Warsaw Society. 
He has been the promoter of 228 Master's thesis and 9 doctorates, reviewer of numerous doctorates, qualifying thesis and professorial appointments.
Apart from universities, for more than forty years, Professor Olszewski has been giving public lectures in various institutions, e.g. Zacheta, and also in many museums.

 He is a long-term member of the Association of Art Historians. The leader of Polish section of the International Organisation dealing with the preservation and research of Modernist architecture - DOCOMOMO. He is a member of International Association of Art Critics AICA, a member of the Association of National Heritage Preservation, life time member of Art Deco Society of New York (ADSNY). For many years he has been a member of different preservation committees, a jury member of the St Brother Albert Award.
In 2005, together with Anna M. Drexler, he published the book titled "Poland and the Poles at Universal World Exhibitions 1851-2000". Currently he has been working on a book about American Art Deco.

Iwona Stefaniak